อารยธรรมลุ่มแม่น้ำไนล์ อารยธรรมลุ่มแม่น้ำไนล์นั้นเป็นกลุ่มชนชาติอียิปต์โบราณ ซึ่งปัจจุบันมีลูกหลานอยู่เพียงไม่กี่คน เป็นชนกลุ่มน้อยของประเทศ คือ ชาวคอปต์และเฟลลา ซึ่งเป็นชาวไร่ชาวนา ไม่ใช่ประชากรส่วนใหญ่ของประเทศ ปัจจุบันเป็นชาวอาหรับที่อพยพเข้ามาใหม่ อียิปต์ถือเป็นอารยธรรมที่เก่าแก่ที่สุดในบรรดาอารยธรรมยุคแรกๆ ของโลก ซึ่งได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่องมาเป็นเวลานานถึง 2,000 ปี
อียิปต์และอารยธรรมอียิปต์ถือกำเนิดขึ้นจากแม่น้ำไนล์ หากไม่มีแม่น้ำไนล์ อียิปต์ก็คงจะเป็นดินแดนแห้งแล้งและเป็นทะเลทราย ด้วยเหตุนี้นักประวัติศาสตร์กรีกโบราณจึงเปรียบเทียบว่า “อียิปต์เป็นของขวัญจากแม่น้ำไนล์” (Egypt is the gift of the Nile) “ธิดาแห่งแม่น้ำไนล์” คำว่า “อียิปต์” ถูกใช้ครั้งแรกโดยชาวกรีกเพื่ออ้างถึงดินแดนที่เป็นต้นกำเนิดอารยธรรมลุ่มแม่น้ำไนล์ ต่อมาผู้คนเริ่มเรียกเช่นนั้น
ชาวอียิปต์โบราณเรียกประเทศของตนว่า “ดินแดนสีดำ” ชนพื้นเมืองดั้งเดิมที่อาศัยอยู่ในอียิปต์ก่อนคนอื่นคือชาวฮามิติกซึ่งเป็นคนผิวดำ ต่อมาชาวผิวขาว (เซมิติก) ซึ่งเป็นคนเลี้ยงสัตว์เร่ร่อนที่มีความก้าวหน้ามากกว่าได้เข้ามารุกรานและสามารถครอบงำชนพื้นเมืองดั้งเดิมได้เมื่อประมาณ 5,000-72,000 ปีก่อนคริสตกาล เหตุการณ์ในช่วงเวลานี้ไม่ได้รับการบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษร นักประวัติศาสตร์ถือว่าเป็นเหตุการณ์ก่อนราชวงศ์ในประวัติศาสตร์อียิปต์
อียิปต์โบราณมีต้นกำเนิดในดินแดนทั้งสองฝั่งของแม่น้ำไนล์ มีความยาวตั้งแต่ปากแม่น้ำไนล์ซึ่งเป็นจุดสิ้นสุด ของแม่น้ำทางตอนเหนือของซูดานในปัจจุบัน
ลักษณะภูมิประเทศของลุ่มแม่น้ำไนล์แบ่งออกเป็น 2 พื้นที่ คือ อียิปต์ตอนล่าง ตั้งอยู่ที่ปากแม่น้ำไนล์ เป็นพื้นที่ที่แม่น้ำไนล์แยกออกเป็นสาขาที่มีรูปร่างคล้ายพัด ซึ่งชาวกรีกโบราณเรียกว่า “สามเหลี่ยมปากแม่น้ำ” ไหลลงสู่ทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ภูมิอากาศของอียิปต์เป็นแบบทะเลทราย แห้งแล้ง และมีฝนตกน้อยมาก อียิปต์ไม่มีทรัพยากรธรรมชาติมากนัก ทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่มากที่สุดคือ หินทราย ซึ่งชาวอียิปต์ใช้ในการก่อสร้าง ดินเหนียวใช้สำหรับสร้างที่พักอาศัย ในขณะที่แร่ธาตุ เช่น ทองแดงและอัญมณี พบได้ในคาบสมุทรไซนาย
อารยธรรมอียิปต์สมัยก่อนประวัติศาสตร์ อารยธรรมลุ่มแม่น้ำไนล์
ในอดีต อารยธรรมลุ่มแม่น้ำไนล์ ประวัติศาสตร์ของชุมชนยุคหินเก่าที่อาศัยอยู่ในอียิปต์ตอนบนเป็นชนเผ่าเร่ร่อนที่อาศัยอยู่บนเนินหิน ล่าสัตว์และตกปลาเพื่อหาอาหาร พื้นที่ส่วนใหญ่ของอียิปต์ตอนล่างเป็นที่ราบลุ่มชื้น พวกเขาสร้างที่พักพิงแบบหยาบๆ โดยใช้ดินเหนียวและกก พวกเขารู้วิธีปลูกข้าวบาร์เลย์ ข้าวสาลี และข้าวฟ่าง พวกเขารู้วิธีสร้างยานพาหนะ เช่น เรือแคนู พื้นที่ชายแดนตามธรรมชาติคือทะเลเมดิเตอร์เรเนียนและทะเลทรายซาฮารา ซึ่งช่วยป้องกันการรุกรานของศัตรู ชาวอียิปต์รู้วิธีใช้ความรู้เกี่ยวกับธรรมชาติให้เป็นประโยชน์ เช่น การชลประทาน เขื่อน และระบบระบายน้ำ
ชาวอียิปต์บูชาเทพเจ้าหลายองค์ เช่นเดียวกับชาวมีเดสโปเตียน โดยมีเทพเจ้าแห่งดวงอาทิตย์คือเรเป็นเทพเจ้าสูงสุด พวกเขาให้เกียรติฟาโรห์ในฐานะผู้นำสูงสุด ชาวอียิปต์ชอบสร้างผลงานทางสถาปัตยกรรมเพื่อเป็นเกียรติแก่ฟาโรห์ โดยเชื่อในความสุข ความเป็นอมตะ ความรับผิดชอบ และศีลธรรม
ชาวอียิปต์ในยุคแรกมักนิยมสร้างสุสานสำหรับฟาโรห์ ราชวงศ์ และขุนนาง เรียกว่า “ปิรามิด” โดยศพจะถูกทำความสะอาดและจัดการอย่างพิถีพิถันก่อนจะห่อด้วยผ้าขาว ศพจะแห้งและไม่เน่าเปื่อย กลายเป็น “มัมมี่” การสร้างปิรามิดและการทำมัมมี่เป็นไปตามความเชื่อของชาวอียิปต์เกี่ยวกับการฟื้นคืนชีพของคนตาย ดังนั้น การเก็บรักษาศพจึงกลายเป็นพิธีกรรมที่สำคัญในอียิปต์
ชาวอียิปต์ได้ประดิษฐ์อักษรเฮียโรกลิฟิกหรือการเขียนศักดิ์สิทธิ์ขึ้นเพื่อบันทึกเรื่องราวทางศาสนาและวิทยาศาสตร์โดยการแกะสลักหรือเขียนลงบนหิน ไม้ หรือดินเหนียว ต่อมาชาวอียิปต์ได้เริ่มเขียนตัวอักษร (อักษรเฮียโรกลิฟิก) บนกระดาษปาปิรัส ซึ่งทำจากต้นปาปิรัสที่พบได้ทั่วไปตามริมแม่น้ำไนล์
อียิปต์เป็นแหล่งกำเนิดอารยธรรมตะวันตก ร่วมกับอารยธรรมเมโสโปเตเมีย ซึ่งส่งต่อไปยังชาวกรีกและโรมัน ซึ่งถือเป็นต้นกำเนิดที่แท้จริงของศิลปะและวัฒนธรรมตะวันตก